Türkiye, bir yandan deprem bölgesinde yaşanan felaketin yaralarını sarmak için insanüstü bir çaba sarf ederken bir yandan da üretimin, ticaretin durduğu bölgeden fabrikaların durumu ne olacağı tartışıyor.

Bismil’de çırçırlarda üretilen Preseli Pamuğun %80’a yakın iplik fabrikalarına emanet sistemi ile verildi.

Bu depremin Diyarbakir pamuğu açısında yansımaları ne olacak.

İşte bunu araştırdık.

Diyarbakır, Bismil ve Çınar İlçesinde Çırçır fabrikalarına, Çiftçiler kütlü pamuk fiyatları istenilen seviyede olmaması nedeniyle tarlada topladığı kütlü pamuğunu çırçırcılara emanet olarak bıraktı.

Çırçır fabrikaları da Fabrika depolarının sigortasız olması, çiftçi pamuğun fiyatı kestiği zaman, birde satışları rahat yapmak için Preseli balya pamukları çoğunu İplik fabrikalarına emanet olarak verdik diyor.

Depremde önce herhangi bir sıkıntı yoktu.

Depremde sonra, gerçi Preseli pamuklara bir şey olmadı. İplik fabrikaların depolarında duruyor. Bir kısmı iplik oldu. Bir kısmı Preseli pamuk (balya) olarak duruyor. Pamuk parası çırçırcının ve çiftçinin gideceğini sanmıyorum. Sadece İplik fabrikaların üretimin durması nedeniyle, para akışında sıkıntı yaşanabilir. Bu da fabrikaların 1 ile 3 ay içinde tekrar üretime başlanması ile sorun giderilebilir. Diye düşünüyorum.

Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mustafa Buluntu, Şu an hiçbirimiz bilemiyoruz İş dünyası olarak da fabrikalarımız ciddi zarar gördü. Makine ekipmanlarımız zarar gördü. Ciddi can kayıplarımız var. Hemen hemen herkes bir akrabasını kaybetti. Kaldı ki fabrikalarımızı tekrar ayağa kaldırsak bile bu fabrikaları işletecek insan gücümüzü nasıl oluşturacağımızı bilemiyoruz.dedi.

KAHRAMANMARAŞ TÜRKİYE İPLİK ÜRETİMİN %27’SI, DOKUMA KUMAŞ ÜRETİMİN %8’INI GERÇEKLEŞTİRYORDU.

Kahramanmaraş tekstil sektöründe, yılda 359 bin ton iplik, 138 milyon metre dokuma kumaş, 49 milyon metre denim, 122 bin ton örme kumaş, 22,7 milyon adet konfeksiyon üretimi yapılıyor. Ayrıca 191 bin ton boya ve kasar işi gerçekleştiriliyordu.

Kahramanmaraş’ta Pamuk Alıcısı Harun Balkan’la görüşmende, Bölgede kaç fabrikanın çöktüğü bilinmezken, binlerce çalışan da enkaz altında. Bölgede ekonominin toparlanmasının zaman alacağı ve

Kahramanmaraş sanayisi eski haline dönmesi 1 yılda alabilir dedi.

Maraş’ta iplik üreticisi firma sahipleri ile görüştüğümde, pamuk ipliği üretimi noktasında üretim ve tedarikte yaşanacak sıkıntıların tekstil sektörünün geneline yansıyabilir. Diyorlar. Çünkü, Bölge illerinden Kahramanmaraş, Gaziantep ve İskenderun ile yoğun ticaret yapan illerden birisi olan Denizli’ye, özellikle Kahramanmaraş’tan yılda 150-170 bin ton arası iplik tedarik ediyordu. Diyorlar.

Kentin iş dünyası temsilcileri, “Bursa, Antep, Maraş, Denizli gibi tekstil üretiminin yoğun olduğu iller koordineli hareket eden, birbirine bir şekilde bağlı iller. Yaşanan sıkıntılar tüm bu illerdeki tekstil üretimini de etkileyecektir. Bazı ürünlerde arzın azalması nedeniyle fiyatlarda yükselmeler olabileceğini düşünüyorlar.

Kahramanmaraş Kipaş Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ahmet Öksüz, “Kahramanmaraş’ta durum kötü. Çöken fabrika ve hasar alan çok fabrika var. Yaraların sarılması çok zaman alacak” dedi.

Kahramanmaraş’ta Deprem bölgesinde fiziki yapılardaki kayıpların yanı sıra personel ve psikoloji anlamında da büyük kayıplar yaşanmış, durum kötü. Hasar alan çok fabrika var. Yaraların sarılması zaman alabilir.

ASRIN FELAKETI OLAN BU DEPREM İNSAN KAYIPLARI BİR YANA EKONOMİK KAYBIDA ÇOK BÜYÜK

Kahramanmaraş, Gaziantep, Hatay, Adıyaman, Malatya, Osmaniye, Adana, Kilis, Şanlıurfa ve Diyarbakır 13.5 milyon ile Türkiye nüfusunun yüzde 16’sını oluşturuyor. Ekonomik büyüklük açısından ise Türkiye ekonomisinin 10’da 1’i. Sanayiden tekstile, çelikten hayvancılığa kadar çok farklı sektörlerde üretimin yapıldığı bölgenin ihracatı 20 milyar doların üzerinde.

Depremin merkez üssü Kahramanmaraş iplik, kumaş, mutfak eşyalarında Türkiye’nin bir numaralı üreticisi. Kent, ihracatçı iller arasında 17. sırada bulunuyor.

Diyarbakir’da çırçır fabrikaların pamuğunu %80’a yakın, Maraş iplikçileri alıyor. Maraş’ta Kipaş, İskur, Aral tekstil, Matesa, Nipaş, Nazar, Tusa Tekstil, Miks tekstil, Key tekstil, Şirikçioğlu, Ensar, Mem Teks, Dokuboy, Arıkan, Narteks Türkhan tekstil, Elif iplik, Maritaş, Aras tekstil ve daha sayamadığımız iplik fabrikaları mevcut, Kahramanmaraş 2021-2022 yılında 100 milyar TL tekstilde yeni yatırım yaptı.

HAMMADDE DİYARBAKIR’DA AMA TEKSTİL GELİŞİMİ YETERLİ DEĞİL;

Tekstilde Yeniliklerin Merkezleri olarak neden Diyarbakir’da sıralamaya girmiyor. Bunu da anlamıyoruz.

Bismil’de 3 yıl önce 2 çırçırcı Diyarbakir OSB iplik fabrikası kurulması için arsa aldı. Ama bir türlü temel atmıyorlar. Bismil sadece yeni çırçır kurmada rekabette, 2-3 kişi bir araya gelip, iplik kurayım demiyor. Hep küçük düşünüyorlar.

Bismil sürdürülebilirlik konusuna önem vermiyor ve bu alanda inovatif (yenilikçi) çalışmalara imza atmıyorlar, çırçırda yakaladığı başarıyı diğer Sanayı kollarında vermiyorlar. Sadece çırçır kuruyorlar. Demiyorlar, başka sanayi kolunda İş yapıyım, fikri yok, Ayrıca Bismil’de OSB yok, sanayisinde çarpık yapılaşma var.

Diyarbakir’da Ünteks, Surhan ve İskur tekstil ve ismi saymadığım 2 tekstil daha var. Diyarbakır hammadde sıkıntısı olmamasına rağmen, iplik fabrika sayısı artmıyor.

Diyarbakir’da tekstilde öncülük yapan Ünteks Yönetim Kurulu Başkanı Kerim Ünver, Diyarbakır sanayisinin gelişmesi için çalışıyor. Gözlediğimiz kadarıyla Kerim Ünver’de kıskançlık yok, Ünver’in kıskançlıkta günlük yaşam bir kenarda dursun, iş hayatında kıskançlık duygusunu benimsemiyor. Kim fabrika kurmak isterse yardımcı oluyor. Bir kaç yıldır, batıda faaliyet gösteren bir kaç tekstil firmaları Diyarbakır’a taşımaya ön ayak oldu.

Ünver’in Başkanı olduğu, Şirketin Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi’ndeki kampüs üretim alanında iplik, örgü kumaş ve konfeksiyon bölümü var. Örgüde aylık 2 bin 500 ton kumaş, iplikte aylık bin ton, konfeksiyon bölümünde ise aylık 1 milyon adet üretim yapılıyor. Diyarbakır’a iyi bir istihdam sağlıyor.

Diyarbakır’da tekstil sayısı artsa, istihdama büyük katkı olur.

Ülkemizde yaşadığımız bu felaketi inşallah hep birlikte en kısa sürede ve en az hasarla atlatmayı temenni ediyorum. Allah hepimizin yardımcısı olsun.

Musa ÇELEBİ

Mega Çırçır Fabrikası